Słuchaj online 
Sportowiec Dariusz Popiela opowiada o projekcie „Ludzie Nie Liczby”, który przywraca imiona zamordowanych mieszkańców małych miejscowości, oraz o trudnej walce o ratowanie dawnej synagogi w Czarnym Dunajcu — historii o lokalnym oporze, uprzedzeniach i sile pamięci.
Dariusz Popiela, utytułowany kajakarz górski i twórca inicjatywy „Ludzie Nie Liczby”, opowiedział w rozmowie z Jarosławem Szczepańskim o swojej pracy przy przywracaniu pamięci ofiar Zagłady w małych miejscowościach Polski. Projekt, który zaczynał się od Krościenka nad Dunajcem, przeszedł przez Grybów, Czarny Dunajec, Nowy Targ i Nowy Sącz, a najnowszym miejscem jest Podwilk na Orawie. Popiela tłumaczył, że celem jest nie tyle stawianie kolejnych pomników, ile odzyskiwanie imion i nazwisk ludzi, którzy zostali zamordowani — przywracanie ich z zapomnienia, by przestali być jedynie „liczbami”.
Rozmówca zwracał uwagę na siłę oddziaływania imiennych tablic: młodzi ludzie, stając przed listą ofiar, nagle dostrzegają, że to były konkretne osoby — często w podobnym wieku do nich samych — i że tragedia dotknęła całe rodziny. Popiela opowiadał o przykładach: sportowcach, żołnierzach, sąsiadach, których nazwiska pojawiają się na tablicach i które pozwalają na osobistą identyfikację z historią. To, jak mówił, zmienia percepcję i uczy empatii, bo ofiary przestają być abstrakcją.
Najwięcej miejsca w rozmowie poświęcono kontrowersjom wokół ratowania dawnej synagogi w Czarnym Dunajcu. Popiela opisał długą batalię o unijną dotację i o to, że projekt, który miał objąć renowację synagogi i stworzenie tam miejsca pamięci, przez pewien czas był zagrożony przez lokalne spory polityczne. Część radnych próbowała zablokować przekazanie środków, a w debacie pojawiały się argumenty podszyte stereotypami i lękami — od obaw o „żydowskie organizacje” po populistyczne tezy, że remont synagogi odbywa się kosztem kościołów. Popiela z żalem relacjonował, że część radnych, którzy wcześniej forsowali zakup budynku, nagle sprzeciwiła się jego remontowi, co nazwał działaniem na szkodę własnej gminy.
Publicystyka
Mimo tych trudności, opowieść ma szczęśliwy finał: rada ostatecznie zatwierdziła projekt, a burmistrz będzie mógł przystąpić do realizacji prac. Popiela podkreślał, że to zwycięstwo nie jest tylko formalnością — odnowiona synagoga ma stać się miejscem pamięci i edukacji, a także elementem lokalnego życia kulturalnego, z warsztatami i wydarzeniami, które mają integrować społeczność. Dla niego, jako inicjatora, to dowód, że determinacja i praca lokalnych aktywistów mogą przeważyć nad uprzedzeniami.
W rozmowie pojawił się też wątek edukacyjny: Popiela mówił o słabości nauczania o Zagładzie w szkołach i o tym, że młodzież często czerpie wiedzę z internetu, TikToka czy fałszywych informacji. Dlatego — jak tłumaczył — tablice z imionami i nazwiskami oraz spotkania z młodzieżą na cmentarzach mają ogromne znaczenie wychowawcze. Przywołał przykłady wycieczek z Izraela i setek młodych ludzi odwiedzających miejsca pamięci, co, jego zdaniem, pokazuje, że pamięć może być także impulsem do lokalnego rozwoju turystycznego i gospodarczego.
Popiela nie ukrywał frustracji wobec półprawd i uprzedzeń, które napotyka w terenie: od absurdalnych zarzutów o „ukryte interesy” po retorykę, która miesza kwestie pamięci z bieżącą polityką. Jednocześnie podkreślał, że doświadczenia współpracy z lokalnymi liderami, wolontariuszami i mieszkańcami dają mu nadzieję — w każdej społeczności są ludzie, którzy rozumieją wartość upamiętnienia i chcą działać ponad podziałami. Jego opowieść była zarówno relacją z trudnej, często niewdzięcznej pracy, jak i apelem o odpowiedzialność za pamięć i o odwagę w stawianiu prawdy wobec stereotypów.
